Ekonomik kriz 2022 yılında dargelirlilerin adeta kabusu oldu. Tarihi düzeylerdeki yüksek enflasyon, daha evvel görülmemiş hayat pahalılığı 7’den 70’e herkesi derinden etkiledi. Bilhassa dar gelirliler tasarruf kemerini son deliğine kadar sıkmak zorunda kaldı.
Bu durum, evvelce ucuzluğuyla bilinen ve özel günlerden evvel ziyaretçi akınına uğrayan tarihi Eminönü Çarşısı’nda da gözlendi. 2023 yılına günler kala, tezgalardaki etiketler görenleri hüsrana uğrattı. Yılbaşı alışverişi için alışverile çıkanlar elleri boş geri döndü.
Geçen sene 20 lira olan lokumun kilosu 60 liraya, geçen sene 200 lira olan pastırmanın kilosu 550 liraya, geçen sene 100 lira olan çerezin fiyatı 240 liraya çıktı. 4 kişilik bir aile ‘pastırma, kuruyemiş, lokum, kahve’den oluşan bir yılbaşı alışverişi yapmak istese; bir de konutuna yılbaşı ağacı ve birkaç kesim süs alsa ortalama 2 bin lirayı gözden çıkarmak zorunda…
Biz de tarihi çarşıda yurttaşlara ve esnafa mikrofon uzattık, gelinen son durumu şu sözlerle özetlediler:
“CEBİNDEKİ PARA PUL OLMUŞ, HİÇBİR ŞEY YAPAMIYORSUN”
Yücel Karabaş: “Yurtdışından gelen adam 100-200 avro bozduruyor, o rahat ediyor. Senin cebindeki para pul olmuş, bir şey yapamıyorsun ki… Baka baka gidiyorsun lakin. Ne alabiliyorsun ki? Cebine 1000 lira koy, meskene gidemiyorsun. Yılbaşı için alışverişi geçtim, kahvaltılık alamıyoruz çoluk çocuğumuza. Doymanın ismini beslenme koymuşlarsa bu beslenme değil.”
Yücel Karabaş
“FİYATLARI GÖRÜNCE KAÇIYORUZ”
Sibel Kobal: “Fiyatları görünce kaçıyoruz. Almak istediklerimizi alamadık. Bu durum bana kendimi makus hissettiriyor. Almak isteriz, her şeyi görüyoruz lakin alamadan geçiyoruz maalesef. Az evvel hurma ve incirin fiyatına bakıyordum; 50 lira, 100 lira olsaydı alabilirdim lakin 180 lira nedir yani? Biz 5 kişilik bir aileyiz, bir kilo hurma alsam 180 lira vereceğim. Öbür bir şey alamayacağım bu sefer.”
Sibel Kobal
“FAKİRLİKTEN DE ÖTE SEFALETLİK YAŞIYORUZ”
Fatma Hanım: “Önceki yıllarda kuruyemişimi de alıyordum, meyvemi de alıyordum lakin bu sene hiçbir şey alamadım. Geldiğimiz bu durum yokluk, sefalet hissettiriyor. Fakirlikten de öte sefaletliğe başladık. Evvelce zenginlik-fakirlik vardı, artık yoksulluk var.”
Fatma Hanım
“ENGELLİ ÇOCUĞUMUN ODASINI SÜSLEMEK İÇİN SÜS BAKTIM ANCAK ÇOK PAHALI”
Saim Akbaba: “Engelli bir çocuğum var, yılbaşında onun odasını süslemek için süslere bakmıştım ancak çok değerli.”
“ELİM BOŞ ÇIKIYORUM”
Nevzat Doğan: “Eskiden yılbaşlarından evvel kuruyemiş alırdım, hindi alırdım. Artık hiçbir şey yok, elim boş çıkıyorum.”
“TADINA BAKTIM FAKAT KIYMETLİ OLDUĞU İÇİN ALAMADIM”
Gülemir Akkuş: “Peynirin tadına baktım, hoş lakin çok kıymetli. 150 liraydı, beğendim ancak alamadım. Her şey pahalı…”
“GEÇEN SENE 20 LİRA OLAN LOKUM BU SENE 60 LİRA OLDU”
Esnaf Siyami Yıldırım: “Bu sene satışlar dingin geçiyor. Ortalama yüzde 60’a yakın bir düşüş var. Lokumun kilosu geçen sene 20-25 lira civarındaydı, artık 50-60 lira. Yılbaşından sonra daha da zamlanır. Yerli vatandaş alamıyor, turistler alıyor. Bizim vatandaşlar gramla alıyor. Biz de üzülüyoruz tabi.”
“KİLOSU 200 LİRA OLAN PASTIRMANIN KİLO FİYATI 550 LİRA OLDU”
Esnaf Fettah Özgüç: “Yılbaşında genelde eski kaşar, beyaz peynir, pastırma, kuru et satılıyor. Kuru et ve pastırma geçen sene baya satılıyordu lakin bu sene satış yok. Pastırmanın kilosu geçen sene 200-220 lira civarındaydı. Bu sene 550 lira oldu. Kuru etin kilosu da geçen sene 280-300 lira civarındayken bu sene 550 lira oldu. Evvelce yılbaşından 10-15 gün evvel hareketlilik başlıyordu, artık o yok. 10 tane satış elemanı, 2-3 tane müşteri var dükkanda… İçerisi ondan kalabalık gözüküyor… Ben 15 yıldır burada esnafım, evvelden bayramlarda, yılbaşlarında çok hareketlilik olurdu, pastırma doğramaya yetişemezdik. Günde 20-30 kilo satıyorduk. Artık yarım kilo fakat. Yeniden yüzde 10-15 oranında artırım gelecek. Yılbaşından sonra etiketler değişecek yeniden.”
“ESKİDEN KİLOYLA ALANLAR ARTIK LİRAYLA ALIYOR”
Esnaf Hüseyin Yavuzer: “Satışlar başka yıllara göre çok yeterli değil. Çok hareketlilik yok. Hareketlilik olmamasını da artırımlara bağlıyoruz. Beşerler evvelden geldiğinde ‘1 kilo çerez ver’ diyordu, artık parasına nazaran alıyor. Ne kadar parası varsa o kadarlık çerez alıyor. ‘Nerede o eski yılbaşları’ diyor beşerler. Biz de eski yılları çok arıyoruz.”
“SÜS FİYATLARINDA ORTALAMA YÜZDE 30 ARTIŞ VAR”
Esnaf Ümit Çatalkaya: “Yılbaşı süslerinde geçen seneye nazaran ortalama yüzde 30 artış var. En çok yılbaşı ağacı, top süsü ve şapka satıyoruz. Ağaçlar 500-600 lira civarı. Topların paketleri 40-45 lira. Maske-düdük-şapka 10 lira. Ağaç geçen sene 400 liraydı. Toplar 35 lira civarındaydı. Şapkalar da 7.5 liraydı.”