Depremzedelere göndermesi gereken çadırları satan Kızılay uzun müddettir tartışmaların odağında yer alıyor. Artık de Kızılay’ın maden suyunda insan sıhhatini etkileyecek biçimde yüksek ölçüde arsenik (ağır metaller) tespit edildiği ortaya çıktı.
Kızılay, Afyon’daki fabrikasında ürettiği maden suyunu 2019’da Migros Market’e sattı. Migros, Kızılay’dan aldığı maden sularını 28 Mayıs 2019’da bir özel laboratuvarda tahlil ettirdi.
BirGün’den İsmail Arı’nın haberine nazaran, tahlil sonucunda ise maden suyundaki arsenik oranının hudut kıymetinin iki katı olduğu belirtildi. Dokümanlarda maden suyu için arsenik hudut bedelinin en fazla 10 mikrogramlitre olması gerektiği fakat Kızılay’ın maden suyunda 20 mikrogramlitre arsenik tespit edildiği belirtildi. Laboratuvar, maden suyunun halk sıhhati için uygun olmadığını belirttiği tahlil sonuçlarını Migros’a gönderdi.
76 BİN ŞİŞE İADE EDİLDİ
Bu skandalın akabinde Migros, Kızılay ile irtibata geçti. Migros’un iç yazışmalarında yalnızca Migros’un Muğla’daki deposundan 32 palet olarak söz edilen yaklaşık 76 bin şişe maden suyunun Kızılay’a iade süreci başlatıldı. Migros, Kızılay’dan Muğla deposunda bulunan 2 TIR maden suyunu iade alması istendi. Migros’un kurum içi yazışmalarında “Depoda alan meşakkati yaşandığı, Kızılay’ın ‘bloke edilen’ maden sularını teslim alması’ gerektiği” söz edildi. Migros’un ülke genelindeki başka depolarından ne kadar maden suyunu iade ettiği ise bilinmiyor.
Kızılay’ın arsenik tespit edilen maden sularını öbür hangi marketlere sattığı da cevap bekleyen bir öteki soru. Kızılay’ın iade aldığı maden sularını da imha etmeyip tekrar satışını yaptığı ileri sürülüyor.
KANSERE YOL AÇIYOR
Gıda Mühendisi ve Akademisyen Dr. Bülent Şık ise BirGün’e yaptığı değerlendirmede, “Ülkemizde yürürlükte olan ve ‘Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik’ başlığını taşıyan mevzuata nazaran maden sularındaki arsenik ölçüsünün litrede 10 mikrogramı geçmemesi gerekir. Bu hudut bedelleri aşan maden sularının piyasaya sunulmaması gerekir. Aksi takdirde yönetmelikte de açık olarak belirtildiği üzere bir halk sıhhati riski ortaya çıkar. Arsenik insan sıhhatine ziyanlı, çeşitli toksik tesirleri olan ağır metallerden biridir” dedi.
“Çevre kirliliğinin ağır olduğu bölgelerde de besinlere ve sulara arsenik bulaşabilir. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) arsenik ve inorganik arsenik bileşikleri beşerler için kansere yol açan toksik bileşenler olduğunu belirtmektedir. İnorganik formları çok daha zehirlidir” diyen Şık kelamlarına şöyle devam etti:
“Arsenik içeren besinlerin yenmesi ve arsenikle kirlenmiş suların içilmesi deri, mesane ve akciğer kanserine yakalanma riskini arttırmaktadır. Buna ek olarak, uzun vadeli maruz kalmanın kalp hastalıklarına ve diyabete yol açabileceği de belirtilmektedir. Çocuklar toksik kimyasalların olumsuz tesirlerin yetişkinlere kıyasla daha hassastır. Yaş ne kadar küçükse maruz kalma sonucu oluşacak olumsuz tesirler de o ölçüde fazla olur. Hasebiyle maden sularındaki arsenik çocuk sıhhati için daha büyük bir risk oluşturur. Dünya Sıhhat Örgütü, arsenik maruziyetinin olumsuz gebelik sonuçları, bebek vefatları ve erken çocukluk yaşlarında kanser, akciğer hastalığı, kalp krizi ve böbrek yetmezliği üzere hastalıklarla bağlı olduğunu belirtmektedir. Yeniden, çok sayıda çalışma, arsenik maruziyetinin çocuklarda bilişsel gelişim, zekâ ve hafıza üzerindeki olumsuz tesirlerini göstermiştir ve bu sorun ülkemiz için kanımca kritik değer taşır.
YARGILANMALILAR
Maden sularını tüketmenin uygun bir şey olduğuna dair yaygın bir kanaat var toplumda fakat işte arsenik ile ilgili tahlil raporu bu kanaatin ne kadar yanlış olduğunu gösteriyor. Anne ve babalar bu tip eserlerin içerdiği risklere karşı uyanık olmalı. Ancak unutmayalım besin güvenliğini sağlamak, halk sıhhatini korumak kamu kurumlarının işidir. Besinler, su, maden suyu vb. içeceklerdeki arsenik ölçüsünün dikkatle denetim edilmesi gerekir. Öte yandan Kızılay’daki yöneticilerin durumdan haberdar olduğu halde arsenikli eserleri piyasaya sunmasının da yargılanmayı gerektirecek bir cürüm teşkil ettiğini düşünüyorum.”
EMAREYE RASTLANMAMIŞ!
Migros yetkilileri bu bahse dair açıklama yapmayacağını belirtirken maden suyunu üreten Kızılay’a bağlı Kızılay İçecek Şirketi’nin Genel Müdürü Metin Kul ise şu açıklamayı yaptı: “Kızılay Maden Sularına ait olarak halk sıhhatini tehlikeye atacak bir emareye rastlanmamıştır. Perakendeci şirketler vakit zaman raflarındaki eserleri rastgele olarak çeşitli testlere tabi tutmaktadırlar. Bu testlerde kullanılan usul farklılıkları, tahlil sonucunu etkileyebilecek çevresel faktörler yahut laboratuvar tespit limitleri üzere sebeplerle tedarikçi ile perakendecinin sonuçları ortasında sapma kelam konusu olabilmekte ve tahlillerin tekrarına muhtaçlık duyulmaktadır. Kelamı edilen bahis da bu durumdan ibarettir. Tekrar ve tıpkı tekniklerle testler farklı akredite laboratuvarda da olmak üzere tekrar edilmiş ve rastgele bir uygunsuzlukla karşılaşılmamıştır. Lakin tahlil ve kıymetlendirme süreci devam ederken, satış noktasında Kızılay maden suyu’nun arzının devamı için bir parti eser geri çekilmiş ve yerine yenisi konulmuştur.”